İngilizcede bir sözcük dizisinin cümle olabilmesi için bir öznesi (subject) ve yüklemi (predicate) olmasi gerekir.
l eat
özne yüklem
Cümlede yüklem yapılan eylemdir, özne ise, bu eylemi yapandır. Bu cümle Türkçeye ben yerim olarak çevrilebilirse de, daha çok, gizli özne kullanılarak yerim. biçiminde ifade edilir. Fiile sorulacak ”kim yapar?” sorusu, yani bu durumda ”kim yer?” sorusunun karşılığı öznedir. (Ben) yerim.
Bir cümlenin öznesinde zamir yada isim kullanılır.
The students eat : öğrenciler yer.
isim-özne yüklem isim-özne yüklem
Cümlede yüklemin ne(yi) yaptığı sorusuna cevap veren öğe nesnedir (object).
The students eat meat. : öğrenciler et yer.
özne yüklem nesne özne nesne yüklem
Öğrenciler ne(yi) yer: Et yer. Türkçede öğe diziminin farlı olusuna dikkat ediniz.
İngilizcede bütün fiiller nesne almazlar. Örneğin, go (gitmek) fiiline ne(yi) gitti sorusu sorulamaz, dolayısıyla böyle fiiller nesneyle kullanılamazlar. Bu fiillerden bazıları şunlardır.
go (gitmek) come (gelmek) run (kosmak) swim (yüzmek)
sleep (uyumak) stay (kalmak) sit (oturmak) lie (uzanmak) vb.
Nesne alan fiillere geçişli fiil (transitive verbs) Nesne almayanlara geçişsiz fiil (intransitive verbs) denir.
Cümlede isimler özne ve nesne olarak kullanıldığında, ikinci kez tekrarlanmamak için zamirlerle (pronouns) yer değştirirler. Zamir, isim yerine kullanılan sözcüklere denir. The students ismi yerine they ( onlar ) , meat ismi yerine de it ( o, onu ) zamirleri kullanılabilir. Zamirlerin öznel ( subjective ) ve nesnel ( objective ) durumları vardır.
They eat it. : Onlar onu yerler
özne yüklem nesne
(zamir) (zamir)
Cümlede fiili ( yüklemi ) niteleyen, yani fiilin nasıl, nerede, nezaman yapıldığını gösteren sözcüklere zarf ( adverb ) denir. Zarflar eğer cümlede nesne varsa, nesneden sonra, eğer yoksa yüklemden sonra gelir.
The students eat meat hungrily at school on Sundays.
1 2 3 4 5 6
Öğrenciler Pazar günleri okulda iştahla et yerler.
1 6 5 4 3 2
1. Özne ( Kim yer? )
2. Yüklem ( Ne yapar? )
3. Nesne ( Ne yerler? )
4. Hal zarfı ( Nasıl yerler? )
5. Yer zarfı ( Nerede yerler? )
6. Zaman zarfı ( Ne zaman yerler? )
Bir cümlede bütün bu öğelerin bulunması gerekli değildir, ama bulundukları zaman dizimi yukardaki gibidir.
İsimlerin niteliği ve niceliği hakkında bilgi veren sözcüklere sıfat ( adjective ) denir. Sıfatlar isimlerin önünde yer alır.
The new Students eat fresh meat.
( Yeni öğrenciler taze et yerler. )
Önüne be fiili alarak özneyi niteleyen sıfatlara yüklem sıfat ( predicate adjective ) denir.
The new students are hungry. ( Yeni öğrenciler açtırlar. )
yüklem sıfat
Yukardaki örnekler öğe ve sözcük sayıları ne olursa olsun, basit cümlelerdir ( simple sentence ). Karmaşık cümle ( complex sentence ) basit cümlenin öğelerinden biri yerine kullanılan, kendi öznesi ve fiili olan sözcük dizileridir. Bu diziye yan cümlecik ( subordinate clause ) denir.
l eat meat. : Et yerim ( Basit cümle )
isim/nesne
l eat what they eat : Ben onların yediğini yerim. ( karmaşık cümle )
nesne/yan cümlecik nesne
İkinci örnekte cümlenin nesnesi olan isim yerine, kendi öznesi ( they ) ve fiili ( eat ) olan ve bağlaçla ( What ) temel cümleye ( I eat ) bağlanan bir isim cümleciği (noun clause) kullanılmıştır.
Yan cümleciklerfiili niteleyen bir zarf yerine kullanılırsa zarf cümleciği ( adverbial clause ) , isimleri niteleyen bir sıfat gibi kullanılırsa , sıfat cümleciği/bağ zamiri cümleciği (adjectival/relative clause ) olarak adlandırılırlar.
Ör: The students eat meat when they want.
özne yük. ne zaman zarfı cümleciği
( öğrenciler istedikleri zaman et yerler. )
zam. zar. cümleciği
Ör: The students who came late ate meat.
özne sıfat cümleciği yük. nesne
( Geç kalan öğrenciler et yediler. )
Sıf. cümleciği
Yukardaki cümlenin öznesi, The students who came late ( Geç kalan öğrenciler et yediler ) yüklemi ate ( yediler ), nesnesi ise meat ( et ) olduğuna göre, ingilizcede ister basit, ister karmaşık cümle olsun, yapının değişmediğini söyleyebiliriz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder